Rozemarijn (39) is single moeder van dochter Sammy (8). Maar toen Sammy geboren werd, kreeg ze de naam Sem. Rozemarijn vertelt openhartig over hoe het voor haar als moeder was om afscheid te nemen van haar zoon: ‘Jongen of meisje, het is en blijft mijn kind.’
,,Ze vroeg of de tandenfee haar een ook ‘meisjesplasser’ zou kunnen brengen, als ze haar grote mensen-tanden zou krijgen.’’
‘Ik heb heel veel gehuild en bij mezelf naar binnen gekeken. Dit hele gebeuren dwong me als nooit tevoren om dat te doen. Na te denken over het type persoon dat ik ben. En dan vooral als moeder. (Iets te vaag denk ik. Bedoelt ze niet, dat ze van te voren graag wilt dat ze een persoon is die zoiets accepteert, die dus altijd zal gaan voor het geluk van je kind. Maar dat dit in de praktijk niet helemaal zo was? Het is een enorme, verwarde kluwen aan emoties en wat ik me vooral vaak afvroeg, en vraag, is: ‘Waarom huil ik, als Sammy op deze manier gelukkig is?’
Nog steeds kan ik op sommige momenten gevoelens van rouw ervaren. En ik vind het nog steeds moeilijk om foto’s en filmpjes te bekijken van toen Sammy nog Sem was. Toch wil ik ze bewaren, omdat ik niet kan, niet wíl ontkennen van hoe het eerder was. Het zijn familieherinneringen die we niet kunnen uitwissen. Nooit. Ook al richten we ons nu op het opnieuw vormgeven van ons gezin, ik wil de herinnering aan de sterke, positieve, mentaal stevige zoon die ik had bewaren. Koesteren. Omdat het tenslotte díe zoon was, die het voor onze dochter mogelijk maakte om in het licht te durven treden.
Hoewel genderdysforie, waarbij een kind twijfelt of het zich wel prettig voelde bij zijn of haar biologische gender een verschijnsel is wat redelijk vaak voorkomt, heeft Sammy geen moment getwijfeld. Op haar vijfde zei ze al: ’Ik heb een meisjeshoofd, maar een jongetjesplasser’ maar ook ver voordat ze zich verbaal kon uitdrukken, had ze een sterke hang naar ‘meisjes’speelgoed en kleding.
Ik probeerde haar te vertellen dat er niets zoiets bestond als een jongens- of een meisjeshoofd, dat zowel jongens als meisjes alles leuk mogen vinden en alles mogen doen, maar ze bleef volharden. In groep een was er zelfs nog een hele toestand op school, omdat Sammy perse naar de meisjes wc wilde. Ik ben daarop met de juf gaan praten en heb het geregeld, maar er is nog een hoop om te doen geweest, als er bijvoorbeeld een invaljuf was die van niets wist. Sammy vroeg na weer zo’n incident zelfs een keer of er ook een soort tandenfee bestond die haar een meisjesplasser zou komen brengen, als ze grote mensen tanden zou krijgen. Toen ik zei dat dat niet kon, vroeg ze of ze terug mocht in mijn buik. Ik zou haar dan opnieuw een eitje kunnen maken dat wel van buiten een meisje was als ze weer geboren werd. Dat geeft wel aan hoe erg ze ermee bezig was. Ook tekende ze vanaf heel jonge leeftijd zeemeerminnen. Daar was ze helemaal door gebiologeerd, iets wat vaker voor schijnt te komen bij transgender kinderen. Toen ik Sammy vroeg waarom ze zo gek is op zeemeerminnen zei ze: ‘Omdat het voor hen niet uitmaakt wat er tussen hun benen zit.’ Mijn hart brak.
Ik zou liegen als ik niet zou toegeven dat ik aan het begin van dit alles niet vurig hoopte dat het een fase was waar ze doorheen ging. Zoiets als toen ze als peuter een aapje wilde zijn, en later een ninja. Voor haar, maar ook voor mij. Het beeld van hoe ik mijn kind, mijn zoon, zag, de toekomst die ik in mijn hoofd al losjes voor hem had uitgestippeld. Dat beeld hoorde zo ontzettend bij de zekerheden in mijn leven, dat ik het lastig vond om los te laten. Maar uiteindelijk bleek de grootste angst, die knoop die ik in mijn buik voelde vooral kwam door de uitdagingen die Sammy op haar pad zou vinden Als moeder wil je nu eenmaal dat je kind gelukkig is. Geliefd, en dat zijn of haar leven niet al teveel worstelingen of tegenslagen zal kennen. Uiteindelijk toen ik diep in al die kluwen van emoties had zitten graven, was dat waar mijn grote verdriet vandaan kwam. Transgender zijn is geen makkelijke route in het leven. Ik gunde mijn kind een pad met minder hindernissen en vooroordelen. Maar inmiddels realiseer ik me dat dit er niets is wat mijn kind gelukkiger maakt dan ze zichzelf kan zijn. En ik kan niet anders dan daar volledig achter staan.
Voor haar vader was het lastiger. Hij worstelde nog meer met de situatie dan ik. Ik zag dat hij geïrriteerd werd als hij Sammy in een ‘Frozen’ jurk met een blonde pruik met Elsa vlechten aantrof, ook al was ze destijds pas drie of vier. Zijn ergernis richtte zich dan ook op mij; ik was degene die deze spullen aanschafte. Zelf gaf hij Sammy alleen ‘jongens’speelgoed, ook al werd daar vervolgens niets mee gedaan. Zijn ergernis en frustratie zorgden voor spanningen tussen ons. Hij werd kwaad als ik weer eens een babypop, barbie of een prinsessenjurkje voor Sammy had gekocht. Alsof ik het stimuleerde, in plaats slechts mee te gaan in Sammy’s voorkeur. Volgens hem moest ik haar die dingen gewoon glashard weigeren, en zeggen dat hij iets ‘voor jongens’ kon uitzoeken, of helemaal niets.
Het zorgde voor ellenlange, doodvermoeiende discussies waarin ik Sammy’s voorkeuren stelliger verdedigde dan ik het van binnen misschien voelde, puur vanuit een hevig instinct om mijn kind in bescherming te nemen. Inmiddels heeft hij, ook dankzij een aantal sessies met een psycholoog, geaccepteerd hoe de situatie is. Maar ons huwelijk heeft het niet overleefd. Het is niet de enige reden dat we uit elkaar groeiden, maar het heeft denk ik wel als een katalysator gewerkt. De verschillen over hoe we in het leven staan – hij veel meer rigide en conservatief dan ik – werden enorm uitvergroot door dit proces.
Hoewel ik blij ben dat ik kan zeggen dat onze relatie momenteel beter is dan toen we nog samen waren. Ook voor Sammy. En dat is waar het uiteindelijk om draait. Ik kan mijn ex ergens ook best begrijpen. Wanneer ouders worstelen met het feit dat hun kind twijfels heeft over hun genderidentiteit, wordt dat al heel snel als niet supportive ervaren, maar ik denk dat het belangrijk is om iedereen in zijn eigen tempo te laten doen. Zolang iedereen maar open en eerlijk communiceert, zal het uiteindelijk vanzelf makkelijker worden.
Ik ben nu op een punt beland dat ik ervan kan genieten om te zien hoe Sammy uitgroeit tot wie ze echt is. Het voordeel dat wij hebben, is dat kinderen van Sammy’s leeftijd heel flexibel zijn. Sinds ze heel duidelijk de keuze heeft gemaakt, echt heeft besloten dat ze niet langer Sem wil zijn maar Sammy, is ze net zoals elk ander meisje van acht. Ze heeft dezelfde vriendinnetjes als voorheen, alleen heeft ze nu staarten in haar lange haar in plaats van een ‘man-bun’, en draagt ze dezelfde glitter rokjes als haar vriendinnen. Ik zie dat ze gelukkig is, en is dat uiteindelijk niet het doel van elke ouder?
Je hoort steeds meer over mensen die zichzelf identificeren als ‘queer’ ‘non binair’ of trans, en over hormonen en operaties wordt in de media de laatste twee, drie jaar gesproken alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Maar de realiteit is anders. Wij wonen niet in Amsterdam, maar in de Betuwe, en in het kleine dorp waar wij wonen zijn die begrippen, de kennis en vaak ook de acceptatie ervan echt allemaal nog de ver van je bed-show.
Ik wil niet liegen. Het ís ook gewoon lastig: je zet een kind op de wereld dat in jouw ogen helemaal perfect is, en dan beweert datzelfde kind ineens dat hij een ‘verkeerd’ lichaam heeft. Dat het zich niet thuisvoelt met zijn biologische geslachtsorganen.
Niet alleen mijn ex, maar ook ik die geen probleem zag in het feit dat Sammy graag in jurkjes liep, was niet van plan om dat zonder enig vraagteken te accepteren.
We hebben een kinderpsycholoog bezocht, maar deze was er al snel over uit dat wat Sammy het meeste nodig had, was dat we hem serieus zouden nemen. Wat inhield dat we hem voortaan als meisje zouden moeten aanspreken. Dus dat was wat we deden. We luisterden, gaven Sammy de ruimte om over haar gevoelens te praten en probeerden vooral niet aan haar over te brengen dat we destijds echt volkomen geschokt waren door deze ‘openbaring.’ En ook nu nog zijn we er nog lang niet.
Ik hebben inmiddels waardevolle contacten gelegd met andere ouders die door hetzelfde proces heengaan, en sommigen van hen hebben opgemerkt dat ze vinden dat we ons gelukkig mogen prijzen omdat Sammy nog jong is, wat ons en haar meer tijd geeft om de transitie te maken. Natuurlijk begrijp ik wat ze hiermee bedoelen. Voor de meeste buitenstaanders zal straks waarschijnlijk niet eens zichtbaar zijn dat ze is geboren als jongen. Maar het blijft een bitterzoete realisatie, want liever had ik dit ‘geluk’ helemaal niet gehad. Hoewel ik Sammy altijd zal ondersteunen in wat zij wil, vind ik het wel belangrijk niet alles zonder enig vraagteken te bejubelen. Mijn ex denkt daar hetzelfde over. We vinden het beiden belangrijk om een realistisch beeld te schetsen, ook aan Sammy. Het is niet zo dat je met je vingers kunt knippen, en dat alles dan bij toverslag anders is.
Een geslachtsverandering, of dat nu op latere of juist hele jonge leeftijd is, is een mentale en fysieke uitputtingsslag. Niet alleen voor de transpersoon in kwestie, maar ook voor de directe omgeving. Ik heb ongelooflijk veel research gedaan en stuitte daarbij ook op een documentaire op YouTube, over een jonge jongen die net als Sammy aangaf een meisje te willen zijn, om op veertienjarige leeftijd op zijn besluit terug te komen. Die jongen heeft uiteindelijk zelfs zijn borsten operatief te laten verwijderen en zijn moeder waarschuwde ervoor dat het vaker voorkomt dat kinderen tijdelijk in de war zijn over hun genderidentiteit. Dit is een heel normaal verschijnsel bij het opgroeien. Hoewel ik geloof dat dit zeker het geval kan zijn, realiseer ik me nu wel dat ik zelf nog in de ontkenningsfase was.
Als alles doorzet zoals we het nu zien, zal Sammy rond haar twaalfde medicatie gaan slikken om haar puberteit te remmen. Van haar vijftiende tot haar achttiende krijgt ze dan hormonen en daarna eventueel de operaties. Ze heeft inmiddels een aantal gesprekken gehad met een psycholoog. Genderdysforie wordt helaas nog steeds geschaard onder psychiatrische aandoeningen. In sommige gevallen komt er zelfs een psychiater bij aan te pas, maar dat was bij Sammy niet aan de orde. Haar mentale draagkracht lijkt voldoende te zijn, en ze vertoont geen symptomen van twijfel.
Toch staat haar nog een heftig pad te wachten. Straks moet ze hormonen gaan slikken die ze de rest van haar verdere hele leven moet blijven gebruiken. Toch, als ik lees over de geestelijke pijn van transgenders niet worden geaccepteerd en of die zich gedwongen voelen zichzelf te ontkennen, denk ik dat veel erger is. Maar toch….We zijn er nog lang niet: Sammy heeft een lange, zware weg te gaan. De hormonen, de operaties…je kent dat gevoel wel, als je kind ziek is? Het liefst zou ik, als ouder, de pijn van haar overnemen. Hetzelfde instinctmatige gevoel heb ik bij dit hele traject.
Toch maak ik me nog de grootste zorgen over haar psychische gezondheid. Nu is ze stabiel. Vrolijk, Maar hoe zal dat later zijn, als ze ouder wordt en ze weg is uit de veilige bubbel van de basisschool? Hoe zullen mensen op haar reageren? Wordt ze misschien buitengesloten of krijgt ze te maken met agressie? Aan de ene kant leven we in een tijd waarin steeds meer aandacht is voor de acceptatie van LBGTQ gemeenschap, maar aan de andere kant is er ook steeds meer agressie op straat. En hoe gaat het straks als haar vriendinnetjes een vriendje krijgen? Zelfs al heeft Sammy straks van buiten een vrouwenlichaam, ze zal nooit helemaal vrouw zijn. De enige manier waarop ze haar genen door zal kunnen geven, is met hulp van de medische wetenschap. Maar dat houdt dus in dat haar het leven altijd extra ingewikkeld zal zijn. Van al die dingen lig ik regelmatig wakker, maar tegenover haar probeer ik de positieve insteek te houden.
Ik ben daarin wel realistisch en leer haar dat ook teleurstellingen bij het leven horen, maar wat heeft zij eraan als ik haar belast met mijn emoties? Zij heeft nog een heel leven voor zich, en ze moet het doen met de kaarten die haar gegeven zijn. Het maakt niet uit wat ik ervan vindt. Haar geluk gaat voor mij boven alles. Of ze nu een jongen of een meisje is, Sammy is en blijft mijn kind. Het enige wat ik kan hopen, is dat ze haar weg in het leven zal vinden en gelukkig wordt.’