‘Softenon werd ook als buitengewoon veilig beschouwd’ zei ze. En kijk hoe dat is afgelopen.’
Laura (33): ‘Weet je al wanneer je je kunt laten vaccineren?’ vroeg ik Hilde, mijn beste vriendin tijdens een van onze ‘vrijmibo’ Zoom-meetings. Door het scherm keek ze me aan alsof ik drie hoofden had. ‘Nee, waarom zou ik?’
‘He?’ zei ik ‘Ik zou denken dat je staat te springen om dat ding te krijgen?’ Hilde trok een ongemakkelijk gezicht. ‘Nou, nee hoor. Wie weet waar ze die vaccins mee volpompen en wat de lange termijn effecten zijn, en ik ben niet van plan als een proefkonijn te fungeren.’ Ik sputterde nog wat, maar ik kon merken dat Hilde me niet serieus nam.
‘Jij bent altijd zo goedgelovig en goed van vertrouwen, maar ik neem het risico niet. Juist omdat ik een zwakke gezondheid heb.’ Hilde is trouwens niet de enige, maar wel de laatste bij wie ik dit soort denkbeelden heb opgemerkt. Je zou bijna kunnen spreken van een nieuw soort fenomeen: ‘anti-vax light’, noem ik het zelf. Het zijn niet de types die losgaan op sociale media met allerlei wilde complottheorieën, of een algeheel wantrouwen tegenover ‘big pharma.’ Het zijn vaak zelfs mensen die zonder enig bezwaar hun kinderen de reguliere vaccinaties laten krijgen en die helemaal niet zo veel over de corona vaccins zeggen, tenzij ze weten dat ze onder gelijkgestemden zijn. En het nare is: zij zijn juist degenen die zo cruciaal zijn om de pandemie te kunnen stoppen.
Ikzelf heb driekwart jaar geleden corona gehad. Een milde vorm, gelukkig. Dus ik ben niet bang meer. Maar Hilde valt in een risicogroep. Ze heeft een auto immuun ziekte en daarom zit ze al vanaf het begin van de uitbraak in strikte quarantaine. Maar zo bang als ze is om het virus te krijgen, zo bang lijkt ze nu te zijn voor het vaccin.
Ik heb, nadat ze toegaf het vaccin niet te willen, zorgvuldig alle feiten met haar doorgenomen, haar voorgesteld om het met haar huisarts te bespreken en voorzichtig aangemoedigd om alsnog voor de vaccinatie te gaan, maar ze blijftweigeren. Uiteindelijk blijft het haar beslissing, maar er is wel een complicerende factor: Hilde is single, haar ouders wonen aan de andere kant van het land, en ik woon van al haar vriendinnen het dichtst bij haar. Dus was ik de aangewezen persoon die met de regelmaat van de klok voor haar naar het postkantoor moest om pakjes te retourneren, ze shopt zich online drie slagen in de rondte uit verveling, of de boodschappen op te halen die ze niet online kan bestellen. Ik moest die dingen dan voor haar deur oppikken of neerzetten, dus het was niet alsof het tenminste nog met een gezellig bezoekje gepaard ging. Ik voelde me eigenlijk een soort halve mantelzorger, maar dan wel een die daar nooit voor heeft gekozen.
Natuurlijk snap ik dat ze zelf niet naar buiten durft, en om af en toe zoiets voor haar te doen, vond ik ook echt niet erg. Daar ben je vrienden voor. Maar de verzoekjes kwamen steeds vaker voor, en eerlijk gezegd begon ik er steeds meer van te balen. Helemaal nu de maatschappij weer langzaam opengaat. Zo had ik pas geleden had ik voor het eerst in bijna een jaar met mijn zusje afgesproken om op een terras uitgebreid bij te kletsen, toen Hilde vroeg of ik haar telefoon naar de reparateur wilde brengen om het scherm te laten maken en de accu te vervangen. Het kon echt niet op een ander moment, zei ze, want deze één uur-service had alleen op dat moment een gaatje. ‘Dus ik moet hem na dat uur ook weer terugbrengen?’ vroeg ik. ‘Eh, ja…dat zou wel heel fijn zijn’ antwoordde Hilde. Ik kon het niet over mijn hart verkrijgen om nee te zeggen, maar ik baalde er wel van. Mijn zus kon pas de week erop weer afspreken, dus daar ging mijn uitje. Ik had er zo naar uitgekeken.
Ik denk niet dat Hilde van me wil profiteren, ze is gewoon doodsbang om ziek te worden. Dat snap ik, maar ze heeft de keuze om zich te laten vaccineren, en dat weigert ze gewoon. Ik besprak mijn dilemma met mijn zus. Zij is wat harder dan ik, en ze verklaarde me voor gek. Volgens haar moest ik Hilde een ultimatum stellen: óf ze maakte een afspraak voor de vaccinatie, en ik zou tot die tijd al haar boodschappen doen zijn, óf ze moest een andere oplossing gaan zoeken. Ook als dat inhield dat ze haar boodschappen zelf moest gaan doen. Hoewel ik het idee erachter wel begreep, vond ik het toch wel erg rigoreus. Ik zou het mezelf nooit vergeven als Hilde ziek werd, terwijl ik ervoor had kunnen zorgen dat ze veilig bleef. Maar de groepsimmuniteit is nog lang geen feit en mijn werk begon weer aan te trekken, waardoor ik het drukker kreeg. Ik merkte dat het begon te irriteren dat ze niet meer voor het onderwerp open leek te staan. Als ik probeerde het gesprek aan te gaan over waarom ze het vaccin nu precies zo wantrouwt, kapte ze dat snel af.
‘Ik heb toch al gezegd dat ik het niet fijn vind dat de lange termijn effecten niet bekend zijn!’ bitste ze dan. En natuurlijk was het ook koren op haar molen van wantrouwen toen de problemen met AstraZeneca de kop op staken. Ik kon honderd keer tegen haar zeggen dat de kans dat ze trombose krijgt door een vliegreis of de anticonceptiepil – die ze wel gewoon slikte voordat ze in lockdown ging – veel en veel groter zijn, maar ze leek het niet te willen horen. Ik kreeg alleen maar antwoorden als ‘Softenon werd aanvankelijk ook als buitengewoon veilig beschouwd, en kijk hoe dat is afgelopen.’ Tja, ze heeft tenslotte alle tijd. Het is een paar keer echt geclasht tussen ons, omdat ze aangaf het zat te worden dat ik haar voortdurend ter verantwoording riep over haar ‘lifestyle’-keuzes.
‘Dat kan wel zo zijn, maar jouw lifestyle beïnvloedt ook die van anderen’ flapte ik eruit. Ze snapt er echt niets van, dat merkte ik aan haar antwoord. ‘Hoezo? Als iemand anders zich laat vaccineren dan is diegene toch veilig? Wat heb ik daarmee te maken?’ Ik probeerde haar uit te leggen dat voldoende mensen het vaccin moeten krijgen om tot groepsimmuniteit te komen. Alleen: het helpt niet. Het enige wat ik merk is dat Hilde steeds meer dichtklapte, maar haar denkbeelden verschoven voor geen meter. Het gaat veel verder dan een ‘meningsverschil’ tussen vrienden. Het lijkt wel alsof ze er bewust voor kiest om niet rationeel te denken, en daarbij gijzelde ze mij door haar weigering om objectief, wetenschappelijk bewijs te erkennen. Ondertussen leek het wel of ze steeds onredelijker werd in haar verwachtingen van anderen. Zo woont ze aan een klein parkje, wat grenst aan een bejaardenflat. Daar een ommetje maken was heel lang het enige uitje dat ze zichzelf nog permitteren. Ook omdat de bejaarden die er rondliepen haar al die tijd net zo angstvallig uit de weg gingen als zij hen. Maar inmiddels zijn die senioren allemaal volledig gevaccineerd en lopen ze weer zonder mondkapje. Ik heb Hilde regelmatig briesend van woede aan de telefoon gehad, na weer een ‘close encounter’ met een nietsvermoedend oudje.
En dat is niet het enige. Toen de puberzoon van haar buren een paar vrienden had uitgenodigd met wie hij keurig op anderhalve meter afstand in de tuin zat, kreeg ik binnen de kortste keren een app met een stuk of twintig foto’s die ze vanuit haar slaapkamerraam had gemaakt van de ‘egoïstische blagen’. ‘Echt, ik HAAT mensen!’ besloot ze haar bericht. Ik besloot haar bericht te negeren. Dat leek me beter, voor ons allebei. Toen Hilde me dezelfde avond echter nog een keer appte, dit keer met de vraag of ik de volgende dag voor haar naar de bakker kon omdat ze het brood van de bezorgservice ‘niet te hachelen’ vond, besloot dat er toch iets moest veranderen. Ik schraapte al mijn moed bij elkaar en schreef: ‘Lieve Hil. Ik heb al plannen voor morgen en eerlijk gezegd wordt het me een beetje te veel om steeds koeriers-klusjes voor je te doen. Kunnen we een vaste middag afspreken waarop ik dingen voor je doe, en dat je voor de rest iets anders regelt?’ Dit keer kreeg was ik het die geen antwoord kreeg. Althans, niet direct. Uit nieuwsgierigheid logde ik later die avond in op een forum voor mensen met een auto immuunziekte, waarvan ik wist dat ze er actief was. En daar las ik dus ze werkelijk over me dacht. Het was een grote klaagzang: ‘’Ik ben echt zó klaar met iedereen’ schreef ze. ‘Mijn beste vriendin blijft maar blijft zeuren dat ik het vaccin moet nemen. Ze is nu zelfs te beroerd om af en toe even een boodschap voor me te doen. Ik zou bijna gaan denken dat ze liever heeft dat ik doodga doordat ik bij de bakker in de rij heb moeten staan. Ik heb het gevoel dat de pandemie mijn ogen heeft geopend en dat ik nu pas inziet dat de meeste van mijn zogenaamde vrienden een stel egoïstische klootzakken zijn.’
Mijn mond viel open, dus zo dacht ze over me? Had ik daarvoor zo vaak alles uit mijn handen laten vallen om haar maar te kunnen helpen? Ik was er helemaal klaar mee. Snel registreerde ik mezelf op het forum, onder een nickname uiteraard, en vertelde haar eens precies hoe ik over de ‘anti vaxxers light’ dacht, en helemaal over haar verwachting dat haar vriendin maar even alle kastanjes voor haar uit het vuur moest halen. ‘Ze heeft vast zelf ook nog een leven, sta je daar eigenlijk wel eens bij stil?’ besloot ik. Zo, dat luchtte op. Heel even in ieder geval. Totdat ik – nog geen tien minuten later – een voicebericht kreeg. Van Hilde.
Wat raar, dacht ik. Waarom belt ze niet gewoon? Terwijl ik het afluisterde, werd het me duidelijk. Ik voelde me gloeiend heet worden. ‘Hoi Claudia’ klonk haar stem koeltjes. ‘Wat bijzonder dat je helemaal de moeite hebt genomen om je te registreren op een forum waar je niets te zoeken hebt, alleen maar omdat je te laf bent om mij in mijn gezicht te zeggen wat je echt van me vindt. Of ben je soms vergeten dat ‘Sjaak Trekhaak’ dezelfde nickname is waarmee we die Tindergast op instagram hebben gevolgd, lang voor dit hele corona gezeik? Beeeeeeeeetje toevallig he. Maar het is goed hoor. Van mij heb je geen last meer. Nooit meer.’
‘Klik’ hoorde ik.
Het bloed trok weg uit mijn gezicht. Het klopte wat ze zei, al was ik het helemaal vergeten. Twee jaar terug had ik via Tinder een scharrel gehad die ik ervan verdacht niet helemaal eerlijk te zijn. Hilde en ik hadden hem opgezocht op instagram, maar omdat hij een afgesloten profiel had en ik om overduidelijke redenen niet mijn echte naam kon gebruiken om een volgverzoek in te dienen, maakte ik een profiel aan met de naam ‘Sjaak Trekhaak.’ Uiteraard wel met een charmante profielfoto van een blonde schone erbij. Die jongen was er met boter en suiker ingegaan. We hadden hem flink in de maling genomen, Hilde en ik hadden dubbel gelegen om onze actie. Maar ik had er helemaal niet meer aan gedacht, toen ik gedachteloos dezelfde nickname gebruikte toen ik me registreerde op het forum….
Natuurlijk kon ik ontkennen, maar ik wist ook wel dat dat nogal ongeloofwaardig zou overkomen. Aan de ene kant was ik misschien zelfs een beetje opgelucht dat ik nu van alle verplichte klusjes en negatieve verhalen over iedereen die haar, volgens haarzelf, in gevaar brachten, af was. Al voelde ik wel een steen in mijn maag door de manier waarop. Dit was natuurlijk nooit mijn bedoeling geweest. Ik zal dus een forse mea culpa moeten doen, wil ik dat het ooit nog goedkomt tussen ons. En dat wil ik echt wel. We zijn al vijftien jaar vriendinnen, het zou doodzonde zijn om dat weg te gooien. Daarbij geef ik echt om Hilde, ondanks dat ik haar de laatste tijd niet helemaal begrijp. Ik twijfel alleen wel een beetje of ik dat grote verzoeningsgebaar nu direct moet gaan maken, of dat ik een paar maanden moet wachten tot Hilde wat afgekoeld is. Ik neig zelf naar het laatste. En dat tegen die tijd de meeste mensen gevaccineerd zullen zijn, en ze waarschijnlijk wel weer naar buiten durft, is een bijkomend voordeel waar ik zelf niets aan kan doen. Toch?’
*Dit verhaal verscheen eerder in VIVA
Als mantelzorger wordt er veel van je verwacht. Maar wat nu als je die taak ongevraagd toegewezen hebt gekregen door je beste vriendin?
