Ogen dicht, de zon in je gezicht en wegdromen over de mooie dingen in het leven..Hoewel we allemaal weten dat teveel zon niet zo bevorderlijk is voor onze huid en ons langzaam zal doen veranderen in rimpelige, gevlekte rozijntjes, kunnen we haar geen van allen weerstaan.
De veelbesproken negatieve bijeffecten van de zon ontstaan gelukkig vooral bij een te hoge blootstelling aan UV straling. Stoppen met genieten hoeft dus niet.
Toch gaat op: geniet met mate. En dat is nu juist zo moeilijk, want vanwege de door de zon vrijkomende endorfine, werkt zonlicht echt verslavend. Voor Daniella (49) gaat die verslaving wel heel erg ver: zij doet aan ‘sungazing’.
‘Via mijn werk voor diverse wellnescentra ben ik in aanraking gekomen met sungazen, een techniek die is uitgevonden door de Indiase Hira Ratan Manek (1937). Volgens hem ligt het gevoed en ‘opgeladen’ worden door de zon zoals een plant en een boom ook binnen ons bereik. Hij zegt: “Het voedsel dat wij eten, voedt zich zelf ook met zonlicht. Het is de zonne-energie in ons voedsel die wij nodig hebben, niet de vorm. Waarom nemen we het dan niet direct van de bron, de zon zélf? Het brengt ons hele wezen terug naar de bron.”
Ik ben me hierin gaan verdiepen en merk nu dat het me echt energieker maakt, alsof mijn energie beter stroomt en ik meer verbonden met alles om me heen.
We weten inmiddels allemaal dat we onze apparaten en huizen kunnen opladen en verwarmen met oneindig beschikbare, gratis zonne-energie. Maar misschien zijn we zelf ook wel een in mensenhuid verpakte bundel zonnecellen, die zich op kan laden met licht, door middel van ‘sungazen’; zonnestaren. Vele mythen van over de hele wereld reflecteren al eeuwenlang een geloof in het belang van zonlicht vanuit een groter perspectief, van India tot de indianen. In het oude Egypte en in Amerika bestond deze techniek bijvoorbeeld ook al onder de naam ‘heliotherapie’, en in Europa ‘Apollotherapie’.
Sungaze kuur
Sungazen, oftewel ‘zonnestaren’ praktiseer je gedurende een cyclus van ongeveer 9 maanden. Op je eerste dag begin je met tien seconden direct in de zon te staren, maar enkel in de veilige uren: namelijk tot een uur na zonsopgang en vanaf een uur voor zonsondergang. De UV-index is dan lager dan twee. Elke volgende dag staar je steeds tien seconden langer. Na ongeveer negen maanden kun je dan 45 minuten aaneengesloten in de zon kijken. De beste plek en manier om te zonnestaren is buiten, met je blote voeten op de aarde. Houd je wel strikt aan de uren dat het veilig is voor je ogen. Om dat zeker te weten kun je op internet tabellen voor het hele jaar downloaden via http://www.zonsopkomst-tijden.nl’.
Gevaarlijk
In de documentaire ‘Eat the sun’ uit 2011 volgt de jonge Amerikaan Mason Dwinell de richtlijnen van Manek. Hij raakt geobsedeerd door zonnestaren, en houdt dat bijna iedere dag 10 seconden langer vol. Ook gelooft hij dat het staren in de zon geen schade zal opleveren, zolang hij zich maar strikt aan de voorschriften houdt. Nadat hij zo geoefend is dat het hem lukt om veertig minuten lang in de zon kan staren, nemen de documentairemakers hem mee naar een oogkliniek waar hij wordt onderzocht. Volgens Mason zelf mankeert er niets aan zijn ogen, maar uit een netvliesscan die in de kliniek wordt gemaakt blijft dat er wel degelijk schade zichtbaar is in de vorm van een ‘large diffuse burn on the macula’. Mason schrikt hiervan en stopt met zonnestralen, maar enige tijd later besluit hij toch door te gaan.
Zonnestaren kan leiden tot fotochemische beschadiging van de gele vlek (macula lutea), het centrale deel van de lichtgevoelige laag achterin het oog, waarmee we kleuren kunnen waarnemen. Je wordt er zelden blind van, maar het is wel mogelijk dat je een zwarte vlek in het midden van je gezichtsveld gaat zien. Je gezichtsscherpte kan ook achteruit gaan, het beeld kan vervormen en de kleuren kunnen veranderen. Je kunt dan alleen nog hopen dat je geleidelijk, na verscheidene maanden, weer wat beter gaat zien.
Ultraviolette straling wordt bijna volledig geabsorbeerd door het hoornvlies. UV-straling kan onder meer staar veroorzaken. Zonnestaarders proberen de hoeveelheid te beperken door alleen naar de opkomende of ondergaande zon te kijken. De intensiteit van de UV-straling is dan zo gering mogelijk. Beschadigingen aan de pigmentlaag onder het netvlies kunnen zich weer herstellen. Maar dat is niet het geval als er een (gedeeltelijk) gaatje in je macula is ontstaan.
Niemand kan voorspellen hoe lang je in de zon mag kijken voordat er onherstelbare schade is aangericht, want dat verschilt per persoon, maar daar achter te komen door zelf te gaan experimenteren, is niet verstandig. In Engelstalige medische literatuur is meer over het onderwerp te vinden door te zoeken op ‘solar retinopathy’: Zonlicht-retinopathie. Dit kwam onder meer voor bij mensen die zonder juiste bescherming naar een zonsverduistering keken.